آموزش های دانش بنیان و اشتغال آفرین

مقدمه

در عصر حاضر که به عصر دانش معروف شد ه است، دانش به عنوان سرمایه های غیرملموس، جایگاه مهمی در سازمان ها پیداکرده است. ازاین رو، بسیاری از شرکت های موفق جهان درصدد تأسیس شرکت های دانش محور هستند که وجود آ نها به شکل گیری اقتصاد دانش بنیان منجر می شود. در تعریفی «اقتصاد دانش بنیان»  را به اقتصادی اطلاق می کنند که در آن تولید، توزیع و استفاده از دانش را می توان عامل اصلی رشد، ایجاد ثروت و اشتغال زایی در همه زمینه ها دانست . این اقتصاد از شبکه وسیعی از شرکت های دانش بنیان که با ایجاد کسب وکار دانش محور به منظور تبدیل پایدار دانش به ثروت عمل می کنند تشکیل شده است و فعالیت های اقتصادی آن ها مبتنی و همراه با فعالیت های تحقیق و توسعه در زمینه‌ی فناوری‌های نو و پیشرفته است. این فعالیت‌ها شامل کلیه فعالیت‌هایی می‌شود که بر تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه آن‌ها از جمله طراحی، تولید و عرضه کالا، خدمات و نرم‌افزار، تولید و عرضه فنآوری، به کارگیری فناوری‌های پیشرفته و باارزش افزوده بالا، ارائه مشاوره و خدمات تخصصی و دانشی است.عامل اصلی ایجاد درآمد در این شرکت‌ها، بیشتر از آنکه منابع طبیعی، سرمایه یا نیروی کارغیر ماهر باشد  «دانش »است و تولید ثروت از طریق به کارگیری توانمندی‌های افراد (مغز افزار)صورت می‌گیرد.

شرکت‌ها برای تبدیل شدن به شرکت‌هایی دانش‌محور، در گام نخست فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها را استخدام می‌کنند و در گام بعدی بافت اصلی خود را به سمت استفاده از متخصصینی که کار را از طریق، حل مسئله غیرمعمول که نیاز به ترکیب تفکر همگرا، واگرا و خلاق دارد، تغییر می‌دهند.

کسب و کار دانش بنیان

شرکت‌های متمرکز یا کسب و کار دانش بنیان به شرکت‌هایی گفته می‌شود که دانش و فناوری جزء جدایی‌ناپذیر آن‌ها باشد. بسیاری از شرکت‌ها این ایده را پذیرفته‌اند که برای فعالیت مؤثر در اقتصاد امروز، تبدیل شدن به یک سازمان دانش‌بنیان ضروری است.

فناوری (تکنولوژی) چیست؟

فناوری استفاده عملی از دانش و مهارت برای ساختن ابزار است. دانش درکی است که بدست می آید. این درک می تواند از طریق تجربه حاصل گردد یا از طریق آموزش. دانش از جنس یادگیری و دانستن است ولی مهارت از جنس دانستن نیست، از جنس توانستن است، توانستن انجام کاری که با یادگیری شروع می‌شود، با تکرار و تمرین نهادینه می‌شود. تا جایی که با صرف کمترین میزان انرژی و در کمترین زمان بتوان کاری را انجام داد.

ارزش دانش بنیان شدن چیست؟

ارتباط بین صنعت و دانش یکی از مهمترین اهداف دانش بنیانی می باشد که در این صورت باعث حرکت بر لبه تکنولوژی میباشد. دیدگاه خوب دانش بنیان سبب می شود که افراد با دانش و تحصیل کرده بتوانند ایده ها را رشد دهند و به سمت صنعت و تجاری سازی آن پیش روند.

از دیگر اهداف دانش بنیانی می توان به ارتقا فرهنگ کارآفرینی و تجاری سازی اشاره نمود. ایجاد شجاعت برای دانشجویان و افراد خبره با هدف تیم سازی و رفع نیازهای جامع می باشد.

ویژگی های کسب و کارهای دانش بنیان

ایده های نو (ایده محوری)، قابلیت تجاری بودن ایده و رقابت پذیر بودن از ویژگی های اساسی کسب و کارهای دانش بنیان می باشد، که در ادامه به هریک از آنها پرداخته می شود:

آموزش و منابع انسانی:

سرمایه انسانی دارای اثر مثبت بر رشد اقتصادی است و انباشت دانش و مهارت نیروی کار، منجر به افزایش درآمد سرانه در طول زمان می شود. مطالعات تجربی و نظری بر نقش آموزش در ارتقای قابلیت نوآوری (ایده های جدید، محصولات جدید و فن آوری های جدید) افراد و نیز سازگاری با فناوری های جدید به منظور سرعت بخشیدن به رشد اقتصادی تاکید کرده اند . نیروی کار آموزش دیده و ماهر، نیاز اساسی یک جامعه برای خلق،کسب، انتشار و استفاده از دانش است. آموزش باعث می شود که افراد دائما در حال کسب دانش های جدید و یا ارتقای دانش موجود باشند. این کار باعث افزایش بهره وری و متعاقب آن افزایش رشد اقتصادی می شود.

نیروی انسانی فن آور:

نیروی انسانی فن آور به افرادی اطلاق می شود که ویژگی های شخصیتی و شناختی خاص و به ویژه ایده فناورانه دارند و برای فرآیند صنعتی شدن و توسعه، تسهیل کننده کلیدی محسوب می شوند .

نیروی انسانی فن آور با توان ایده و خلاقیت بالای خود ضمن تسهیل خلق دانش جدید و انتقال آن در سازمان نقش مهمی در ایجاد سازمان دانش محور دارد.

-نقش نهادهای آموزشی

پژوهش درزمینه مسائل بنگاه های کوچک حاکی از آن است که حل مسائل و چالش های بیرونی این گونه بنگاه ها با استفاده از آموزش مثل کارآموزی شغل و مشاوره و... مالکان این گونه بنگاه ها لازم است . دانش لازم درباره نحوه ایجاد و تکامل کسب و کارهای فن اورانه محدود است. به بیان دیگر، دانشجویان علوم فنی و مهندسی با چگونگی تجاری سازی ایده های خود در حوزه فناوری ها آشنایی لازم را ندارند. درواقع، آموزش تجاری سازی فن آوری توسط نهادهای آموزشی به دانشجویان و مالکان کسب وکارهای فن اورانه مقوله ای بسیار تأثیرگذار بر توسعه کسب وکارها ست. این نهادها می توانند با انجام سه وظیفه ذیل نقش مهم و واسط های در دانش محورشدن سازمان‌ها ایفا کنند:

1. آموزش کسب وکار: نهادهای آموزشی می توانند با آموزش قواعد تجاری و رقابت به افراد و شرکت ها نقش فعالی ایفا کنند.
2. آموزش مدیریتی: آموزش توانمندی مدیریتی، برنامه ریزی، کنترل و هدایت سازمانی می تواند برای تبدیل شرکت ها بسیار مؤثر باشد.
3.  آموزش فنی و مهارت تولیدی: توانمندسازی فنی و تخصصی نیروی انسانی شرکت ها بسیار اثربخش خواهد بود.

نتیجه گیری:

امروزه در بسیاری از کشورها، ازجمله کشور ایران، صحبت های زیادی از لزوم حرکت اقتصادی به سمت اقتصاد دانش بنیان یا دانش محور به میان می آید. شرکت های دانش محور در چرخه اقتصادی کشور و پیشرفت جامعه اهمیت فراوانی دارند. در بسیاری از پژوهش ها بیشتر معطوف به ایجاد سازمان هایی  با رویکرد دانش محور بوده است تا تغییر شرکت های موجود به شرکت هایی با رویکرد دانشی، خلاق و پیشرو. اگر در اقتصاد داخلی بتوانیم شرکت های ناکارآمد را با استفاده از ظرفیت و پتانسیل نهفته شان و با رویکرد اقتصاد دانش بنیان آموزش داده واحیاء کنیم دیگر لزومی به تأکید صرف بر تأسیس شرکت هایی دانش محور با حجم سرمایه گذاری بسیار نیست.

نهاد های آموزشی در ایجاد بنگاه های مبتنی بر دانش نقش مداخل های ویژه ای دارند. به گونه ای که با انجام فعالیت علمی و پژوهش می توانند باعث تزریق دانش به درون شرکت ها شوند. این نهادها با انجام آموزش هایی ازجمله، آموزش مدیریتی، آموزش کسب وکار و آموزش های فنی و مهارت های تولیدی به این امر کمک می کنند.

مقوله محوری در شکل گیری و پاگیری شرکت های دانش محور را می توان «نیروی انسانی فن آور» عنوان کرد. نیروی انسانی فن آور با توان ایده و خلاقیت بالای خود ضمن تسهیل خلق دانش جدید وانتقال آن در سازمان، نقش مهمی در ایجاد سازمانی دانش محور دارد.

گرد آورنده: محمد جمعه زاده،مربی و کارشناس دفتر فنی اداره کل آموزش فنی و حرف های استان لرستان